Φρούριο Καράμπαμπα

Το φρούριο του Καράμπαμπα βρίσκεται στην κορυφή λόφου στα δυτικά της παλαιάς γέφυρας της Χαλκίδας, στην ηπειρωτική πλευρά της σύγχρονης πόλης. Στον ίδιο λόφο έχουν εντοπιστεί ίχνη αρχαίας οχύρωσης (σχετιζόμενης πιθανώς με τα αναφερόμενα από τον Στράβωνα οχυρωματικά έργα του 334 π.Χ.), αλλά και λαξεύματα οδού, τάφων και άλλων κατασκευών. Το ιστάμενο φρούριο κατασκευάστηκε από τους Οθωμανούς, με αρχιτέκτονα τον πρώην ιππέα του βενετικού στρατού Girolamo Galoppo, λίγο πριν την αποτυχημένη πολιορκία της Χαλκίδας από τους Βενετούς, υπό τον Δόγη Francesco Morosini, το 1688.

Η θέση του ήταν στρατηγική, καθώς έλεγχε τον Πορθμό του Ευρίπου, μέρος του Βόρειου και Νότιου Ευβοϊκού Κόλπου, την χερσαία διασύνδεση της Εύβοιας με την ηπειρωτική χώρα, προστατεύοντας το θαλάσσιο μέτωπο της τειχισμένης πόλης που εκτεινόταν στην απέναντι ακτή. Γι’ αυτό και η κατασκευή του θεωρήθηκε κρίσιμη για την έκβαση της πολιορκίας, καθώς με τα κανόνια του προξένησε σοβαρότατες απώλειες στον βενετσιάνικο στόλο και εξασφάλισε την συνεχή ροή εφοδίων και ενισχύσεων της πόλης από θαλάσσης. Η πόλη και το φρούριο παρέμειναν υπό την οθωμανική κυριαρχία, παρά τις πολιορκίες των οχυρώσεων από τους εξεγερμένους Έλληνες, έως την παράδοσή τους στο ελληνικό κράτος τον Απρίλιο του 1833.

Έχει έκταση περίπου πέντε στρέμματα και ακανόνιστη επιμήκη κάτοψη με άξονα Ανατολής-Δύσης.  Η κύρια πύλη εισόδου σε αυτό βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του. Στο τείχος του παρεμβάλλονται τέσσερις προμαχώνες, στοιχείο της ευρωπαϊκής οχυρωματικής της περιόδου, απαραίτητο για τη χρήση κανονιών. Από αυτούς οι ισχυρότεροι είναι ο ανατολικός και ο δυτικός, ο οποίος διαθέτει κινστέρνα στο κέντρο του. Στις επάλξεις του φρουρίου διατηρούνται δύο ρωσικά κανόνια του 19ου αι. Επιπλέον, στο εσωτερικό της οχύρωσης βρίσκεται και ο ναός του Προφήτη Ηλία (1895). Στον ανατολικό τοίχο του περιβόλου του φρουρίου, μεταξύ της πύλης και του ανατολικού προμαχώνα, υψώνεται κωδωνοστάσιο, κτισμένο στη θέση όπου βρισκόταν η καμπάνα του συναγερμού του φρουρίου. Το μνημείο απεικονίζεται συχνά σε χαρακτικά, ορισμένα από τα οποία περιλαμβάνονται στην έκθεση χαρακτικών στο εσωτερικό του Τεμένους Εμίρ Ζαδέ στη Χαλκίδα.

Στον δυτικό προμαχώνα της οχύρωσης φιλοξενείται έκθεση γλυπτών με τίτλο «Σπαράγματα μιας πόλης: Έκθεση μεσαιωνικών γλυπτών της Χαλκίδας». Περιλαμβάνει διακόσια γλυπτά από εκκλησιαστικά και κοσμικά μνημεία, χρονολογούμενα από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες έως τον 19ο αιώνα. Παρουσιάζονται σε χρονολογική σειρά αλλά και θεματικά με κύριο μέλημα την προβολή της ιστορίας της Χαλκίδας. Από τη μελέτη τους αντλούνται πληροφορίες που φωτίζουν ποικίλες πτυχές της ζωής της πόλης, όπως οι εκκλησίες, τα δημόσια κτήρια, η παρουσία Βενετών αξιωματούχων, η μουσουλμανική και η εβραϊκή κοινότητα. Η έκθεση πλαισιώνεται με πλούσιο εποπτικό – ενημερωτικό υλικό. Στο χώρο της υλοποιούνται εκπαιδευτικές δράσεις και γενικά στο εσωτερικό της οχύρωσης πραγματοποιούνται κυρίως μουσικές εκδηλώσεις. Επίσης, στην είσοδο του φρουρίου βρίσκεται ο τάφος του λογοτέχνη Γιάννη Σκαρίμπα.